Những điểm thay đổi của Thông tư 99/2025/TT-BTC so với Thông tư 200/2014/TT-BTC

Theo Điều 31 Thông tư 99/2025/TT-BTC, kể từ ngày 01/01/2026, Thông tư này chính thức có hiệu lực thi hành và được áp dụng cho năm tài chính bắt đầu từ hoặc sau ngày 01/01/2026.

Đáng chú ý, Thông tư 99/2025/TT-BTC thay thế đồng loạt các văn bản quy phạm pháp luật về kế toán doanh nghiệp trước đây, cụ thể:

• Thông tư 200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính hướng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp (trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 31 Thông tư 99/2025/TT-BTC),
• Thông tư 75/2015/TT-BTC ngày 18/5/2015 của Bộ Tài chính về sửa đổi, bổ sung Điều 128
• Thông tư 200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính,
• Thông tư 53/2016/TT-BTC ngày 21/3/2016 về sửa đổi, bổ sung một số Điều của Thông tư 200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính.
• Thông tư 195/2012/TT-BTC ngày 15/11/2012 hướng dẫn kế toán áp dụng cho đơn vị chủ đầu tư.

Điều này xóa bỏ sự chồng chéo giữa các văn bản, chuẩn hóa khung pháp lý kế toán doanh nghiệp, giúp việc áp dụng trở nên nhất quán và dễ dàng hơn.

Thông tư mới bổ sung tổ chức tín dụng vào đối tượng áp dụng. Đối với các tổ chức này, thông tư sẽ quy định các nghiệp vụ không đặc thù như hàng tồn kho, tài sản cố định, công nợ. Các nghiệp vụ đặc thù của ngành ngân hàng sẽ tiếp tục tuân theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.

Đơn vị tiền tệ

Theo Thông tư 99/2025/TT-BTC, Đồng Việt Nam (VND) là đơn vị tiền tệ chính thức dùng để ghi sổ kế toán và lập báo cáo tài chính.

Tuy nhiên, doanh nghiệp có thể lựa chọn ngoại tệ làm đơn vị kế toán nếu đáp ứng các điều kiện về:

• Tỷ trọng giao dịch thu – chi chủ yếu bằng ngoại tệ;
• Ảnh hưởng chính đến giá bán, chi phí sản xuất và nguồn vốn;
• Có khả năng phản ánh trung thực tình hình tài chính của doanh nghiệp.

Sau khi lựa chọn đơn vị tiền tệ kế toán, doanh nghiệp không được thay đổi, trừ khi có biến động lớn, trọng yếu về hoạt động kinh doanh.

Quy định mới về tỷ giá hối đoái

Trước đây, TT200/2014/TT-BTC quy định các tỷ giá khi ghi nhận mua/bán khác nhau, gây phức tạp trong hạch toán. Thông tư 99/2025/TT-BTC đã có sự làm rõ và linh hoạt hơn trong việc xác định tỷ giá giao dịch thực tế và tỷ giá chuyển đổi:

• Tỷ giá Giao dịch Thực tế theo Thông tư 99/2025/TT-BTC (Áp dụng cho giao dịch trong kỳ): Doanh nghiệp được lựa chọn tỷ giá mua bán chuyển khoản trung bình của ngân hàng thương mại nơi thường xuyên giao dịch hoặc tỷ giá xấp xỉ (chênh lệch không vượt quá +/-1% so với tỷ giá trung bình).
• Tỷ giá Chuyển đổi Đơn vị Tiền tệ: Khi thay đổi đơn vị tiền tệ kế toán, doanh nghiệp phải chuyển đổi số dư theo tỷ giá mua bán chuyển khoản trung bình của ngân hàng nơi thường xuyên có giao dịch tại ngày thay đổi đơn vị tiền tệ.

Căn cứ theo Điều 3 Thông tư 99/2025/TT-BTC quy định:

Mọi giao dịch kinh tế phát sinh trong doanh nghiệp phải:

• Tuân thủ đầy đủ pháp luật, cơ chế, chính sách liên quan;
• Được kiểm soát, giám sát chặt chẽ trong toàn bộ quá trình tạo lập – thực hiện – ghi nhận.

Doanh nghiệp có trách nhiệm:

• Tự xây dựng quy chế quản trị nội bộ, hoặc tài liệu tương đương;
• Phân định rõ quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của từng bộ phận, cá nhân liên quan đến quản lý và kiểm soát giao dịch kế toán;
• Xây dựng cơ chế kiểm soát nội bộ độc lập, đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ pháp luật.

Đây là bước tiến lớn về “chuyển giao quyền tự quản lý” cho doanh nghiệp – gắn quyền tự chủ kế toán với trách nhiệm giải trình pháp lý rõ ràng.

Thông tư 99/2025/TT-BTC mang đến nhiều điểm đổi mới về chứng từ kế toán và sổ sách kế toán, hướng đến tăng cường quyền tự chủ cho doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ theo Luật Kế toán hiện hành:

• Tự chủ thiết Kế chứng từ & sổ sách: Doanh nghiệp được xây dựng, thiết kế biểu mẫu chứng từ kế toán tùy theo đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh và yêu cầu quản lý của đơn vị mình.
• Đơn giản hóa quy định ký chứng từ: Việc lập và ký chứng từ kế toán được thực hiện theo quy định của Luật Kế toán, văn bản hướng dẫn Luật kế toán, hướng dẫn tại Thông tư này và các văn bản sửa đổi, bổ sung, thay thế. Các quy tắc chi tiết về hình thức và cách thức ký (như loại mực, chữ viết) sẽ tuân theo các quy định chung của Luật Kế toán, thay vì bị ràng buộc bởi các quy định chi tiết cứng nhắc trong chế độ kế toán như trước đây.